Меню
16+

Сетевое издание «Бабаюртовские вести»

13.03.2020 12:03 Пятница
Категории (2):
Если Вы заметили ошибку в тексте, выделите необходимый фрагмент и нажмите Ctrl Enter. Заранее благодарны!

Оьтген гюнлени эсге алып

Автор: Бадюр ГЬАЖИМУРАТОВ
загьматны ветераны

Бу йыл мени яшавумда уьч тюрлю белгили агьвалат болма герек. Январь айда магъа 80 йыл битди, апрель айда бизин район газетге 85 йыл бите, сонг буса гьар ожакъгъа къайгъы да, шатлыкъ да гелтирген Уллу Уьстюнлюкню 75 йыллыгъын къаршылажакъбыз.

Тек мени бугюнгю макъаламда газетни гьакъында лакъыр юрюлежек. Неге экенни охувчум оьзю англар деп эсиме геле.

1953-нчю йыл. Октябрь айны ахырынчы гюнлери. Анабыз ахшам бола туруп колхоздан ишден къайтып гелди. Бираз олтуруп ял алып, бизге: -Бугюн газетлеге язылма герек, — деп билдирди деди. Сонг бираз заман гетип, бизден гьали акъча тутмай, йылны ахырында газетге гьали берген акъчаланы алажакъ. Биз де арив гёрдюк. Бизин бригададан 55 адам язылды, — деди.

Айтагъаным, 1954-нчю йылны январь айыны 3-ден тутуп «Сталин ёлу» ва «Ленин ёлу» газетлер гелип башлады. Шо йылдан тутуп бизин уьйден бирде шо газетлер кемимеген.

Гьали мен газетге нечик атлар тагъылгъанны гьакъында охувчума (айрокъда жагьил тайпасына) айтайым. Ёлдаш И.В.Сталин 1953-нчю йыл гечинди. Шогъар гьюрмет этип 35-нчи йылдан тутуп район газетге Сталинни аты берилген эди. Сталин гечинип, 1956-нчы йылда 20 съездде Н.Хрушёв Сталинни сёгюп, халкъгъа аян этгенде, бара-бара заман гетип ону гьукуматны ичинде шагьарларда, юртларда этген эсделиклерин гюндюз тайдырмагъа халкъдан базмай, гече ортада тайдыра башладылар. Шолай Сталинни атын берген юртланы, газетлени, журналланы атларын тайдырып башладылар. Муна шолай бизин район газет узакъ заман «Сталин ёлу» болуп турса да, ону аты да алышынып «Коммунизмни шавласы» деп айтылды.

Газетге шолай айтылмакълыгъы да о йылларда Н.Хрушёвгъа ярамакъ учун эди, неге тюгюл де Хрушёв сюйсе съездде болсун, сюйсе башгъа тюрлю халкъара жыйын болсун, трибунагъа да минип: «Мени халкъым 2000-нчи йылда коммунизмде яшажакъ, гьар адамны яшамакъ учун оьзюню уью болажакъ», — деп къычыра эди. Коммунизмни орнунда оьзю халкъгъа къысса суву чыгъагъан къара экмекде, авлакъларында чиркитме гьабижай да берди. Тек газетибиз шо коммунизмни шавлаларын яйып чыгъып турду.

1964-нчю йылда ала-саладан Хрушёв тайып къалды. Дагъы да район газетни атын алышдырма тюшдю. Газетибизге «Мол тюшюм учун» деп ат тагъылды. Гертиден де шо йылларда шо ат газетни ичине язылагъан макъалалагъа да, колхоз- совхозларда алынагъан тюшюмлеге де бек къыйыша эди. Газетде язылагъан макъалалар да оьр тюшюм алма кёмек эте болгъандыр деп эсиме геле.

Тек нетерсен, 1991-93-нчю йылларда уьч башдан гетген коммунистлер: Ельцин, Кучма, Шушкевич бир гюн жыйылып, арив ашап-ичип де битгенче савлай дюньягъа парахатлыкъны якълап турагъан СССР-ни болмагъандай этип, гелин гиши къайынларына ат тагъагъандай ат да тагъып, оьзлер гюнагьсыз болуп къалдылар. Дагъы да о балагьлар газетлени редакцияларында да токътады. Бу гезик де «Ленин ёлу» газет «Ёлдаш» болду. «Мол тюшюм учун» деген район газет 2008-нчи йылдан тутуп «Бабаюртну янгылыкълары» болду.

Тюрлю-тюрлю ярахсызлар баш болдулар, халкъ жыйылып ишлеп турагъан колхозлар, совхозлар ёкъ болду, мол тюшюм тюшюбюзде гёрюнеген болду. Колхозланы, совхозланы малын-матагьын талагъангъа къанмай, олагъа башгъа атлар да тагъып, адамланы орамларда яйып къойду. О заман о гьакъда газетге неге язылмай эди деп сорав тувулунмакъ бар. Шо мен эсгерген затланы бирисин сама исбат этип болар йимик къой-къотанда, тувар фермаларда гелтирип гёрсетмеге бир туякъ самада къалмагъан эди. Озокъда, оьзлер пислик этген буса, гьызын къоямы да?

Муна шолай къыйынлы агьвалатдардан оьтюп, кёп толкъунлардан юзюп чыгъып, аявлу газетибиз оьзюню 85 йыллыкъ байрамын этежек, шогъар бирев де четим этмес деп эсиме геле.

Гьали, охувчум, бизин газетибизге тюрлю-тюрлю къуллукъларда ишлегенлени гьакъында да оьзюм билеген затланы аян этейим, бажарылгъанча тюрлю-тюрлю йылларда газетни редакторлары, мухбирлери болуп тургъанланы гьакъында да айтма къарайым.

Газет къурулгъан йыллардан тутуп ону районну ичинде пагьмулу, ишлеме гьазы барланы, ишни бажарагъанланы сайлап сала болгъан. Шолайланы арасында Эльдар Османов, Муратбек Залибеков, Алимхан Салимгереев, Гьажи Абакаров, Биярслан Къасымов, Абидат Абасова, гьалиги редактору Бийзанат Мусакъаева эсге гелелер. Булар редакторлар болуп ишлегенлер. Районну халкъы оланы яхшы таный. Газетни редакторундан кёп зат гьасил бола. О ёлдашлары булан сёйлешип, газетни барышын, маънасын, адамлар ушатагъан кюйде этме бола. Шолай этсе язылагъанлар да кёп болур, охувчулары да газетни гьар номерин сююп охур.

Гьажи Абакаров редактор заманда мен редакциягъа гелеген кююм бола эди. Бир керен чи эки шиъруда йибердим, бириси чыкъды. Эсигизде бармы, Хрушёвну заманында Бабаюрт, Хасавюрт, Новолак районланы бир этген (коммунизмни бир аламаты болгъандыр) райкомну биринчи секретары этип Рашитбек Алимхановну бегетген эди.

Шо йылларда «Коммунизмни шавласы» да Хасавюртдан таба бизге ярыкъ бере эди, газетибиз онда чыгъарыла эди. Мен ону билегеним, 1959-1962-нчи йылларда Хасавюртда муаллимлер гьазирлейген училищеде охуй эдим. Арада бир редакциягъа гелип, юртлум Къураш Исаев булан лакъыр этип гете эдим. Хрушёв ишден тайгъан сонг районлулар да айры-айры болду, газетлер де оьзлени районларына гёчдю. Къураш Исаев газетде ишлеп турагъан кюйде Дагъыстан пачалыкъ университетде де охуй эди. Пенсиягъа да Къураш газетни къуллукъчусу гьисапда чыкъды.

Редакцияда Зайналабит Батырмурзаевни узукъариси де ишлей эди. Аты эсимде ёкъ.

Бир нече йыллар парткомну секретары болуп Ильмухан Апаева да ишлеп турду. Ол таза намусгъа, ягьгъа байлангъан, ишине коммунист кюйде янашагъанланы бириси эди.

1960-1970-нчи йылларда Бабаюртгъа къуллугъум болуп чыкъсам, редакциягъа да геле эдим. Шо заманда да редакция гьалиги еринде эди. Газет чыгъарагъанда сёзлер тизмек учун гьарплар жыйып ишлейген Дадаш деген уланы янына не заман барсанг, къоллары къоргъашын гьарпланы чангындан къап-къара бола эди.

Гьали озокъда заманлар бюс-бютюнлей алышынгъан. Башгъа идаралар йимик, газетибизде районда чыкъмай, алда газет чыгъарылагъан ерлер боп-бош. Буса да газетни иши токъталмай. Шо ишде сав районгъа аты белгили район газетни редакторуну орунбасары Герейхан Гьажиевни, газетни корреспондентлери Бэлла Гьажигелдиеваны, саламатлы, сабур, оьзюню ишин намуслу кютюп турагъан Асият Метееваны, Бурлият Османованы, кагъызлар бёлюкню ёлбашчысы Лайла Темирболатованы кёмеклиги булан чыгъарыладыр деп эсиме геле. Озокъда, газетге язагъанлар да нечакъы да бар, тек олар йимик даим язагъаны, тюрлю-тюрлю темаланы адамлагъа англашылагъан тил булан язып, районну белгили адамларыны гьакъында, олар элине, халкъына этеген ва этежек къуллукълары саялы оьзюмню атымдан баракалла билдирме сюемен.

Мен эсгергенлени арасында Герейхан Гьажиевни яратывчулугъун айрыча эсгерме тийишли гёремен. Ол янгыз оьзюню юртлуларыны гьакъында язып къоймай, башгъа юртлу фронтовиклени гьакъында да яза. Шогъар ону хамаматюртлу фронтовик, давну йылларында 8 армияны сыдраларында душмангъа къаршы ябушгъан къоччакъ Камил Бутаевни ва олай нече фронтовиклени гьакъында язгъан макъалалары да шагьатлыкъ эте.

Герейханны гьакъында язагъанымы себеби, мен ону яратывчулугъуна бек тергев берип къарайман. Гьалиги мухбир гьисапда ишлейгенлени арасында Герейхангъа тенг гелегени ёкъ. Негер тие ону 2019-нчу йылда бир нече номерде гьар юртларда болгъан жыйынланы гьакъында язгъаны, районну юртларында давну ветеранларына этилген эсделиклени суратларын чыгъаргъаны. Шогъар ким де ойлашып битмежек эди, амма Герейхан шо рагьмулу къуллукъну этип, халкъны баракалласын къазанды.

Шолай Асият Метеева, Бэлла Гьажигелдиева да халкъ арада адамлар эшитмеген, дав йылларда, давдан сонггъу йылларда районну экономикасын гётеривде аслу пайы барланы гьакъында кёп язалар. Неге тюгюл, заман шолай талап эте. Халкъ оьзюню къоччакъ адамларын, оьмюрюню кёп янын загьмат булан йибергенлени билмеге ва эсинде сакъламагъа герек. Шо темагъа эринмей языгъыз.

Газетде ишлемесе де, газет булан ювукъ аралыгъы бар бирдагъы адамны гьакъында язма сюемен. О да адильянгыюртлу Къасымхан Гьажиев. Ол аз яза, амма язгъан макъалалары охувчуланы эсинде даимликге къалагъан кюйде яза. Ону бизин Абидат Абасованы атасы Жамалдин Алиевни гьакъында язылгъан макъаласын охугъанда, шо къоччакъ фронтовикни загьматгъа берилгенлиги магъа уьлгю болуп гёз алдыма гелип токътады.

Агъаларым Яраш Жумакъазиев, Вайдулла Шайыбов да газетге кёп къошум этелер. Вайдулланы «Герои былых времён» деген статьялары газетни кёп номеринде чыгъып, бизин яшлыгъыбыздан бугюнге ерли гелтирди. Шо саялы Вайдуллагъа, Ярашгъа «Фронтовиклени яшлары» деген къурумну атындан баракалла билдиремен.

Биз китап адамны юрегини гюзгюсю бола деп гьисап эте бусакъ, газет — юрекни ругь азыгъы деп айтма ярай. Гелигиз, барыбызда биринчи шо азыкъ къыт болмасын, кёп болсун деп ойлашып, газет булан къурдаш болуп яшама къаст этейик. Газетге язагъанлар дагъы да бар, бары да эсге гелмей къала.

Макъаламны ахырында газетни коллективин, огъар оьзлени къошумун этеген мухбирлени район газетни 85 йыллыкъ юбилейи булан къутлап, олагъа къатты савлукъ, парахатлыкъ ва ожакъларында берекетлик ёрама сюемен.

Добавить комментарий

Добавлять комментарии могут только зарегистрированные и авторизованные пользователи. Комментарий появится после проверки администратором сайта.

2