Эсгергенде эсге геле заманлар

1969-нчу йылны июль айы. Мен Бабаюртдагъы орта школада ишлеп, яйлыкъ каникуллагъа чыкъгъан гюнлер. Шо йыл КПСС-НИ райкомуну 2-нчи секретары Ажеп Насруллаевна Хангишиева ва КПСС ни къурум бёлюгюню заведующийи Зайнал Къайырханович Дибиров ёлдашланы тилевюне гёре «Мол тюшюм учун» деген район газетни посагъасына биринчилей абат басдым.

КПСС-ни райкомуну бюросунда радио берилишлерини редактору, диктору ва корреспонденти деген ишге токъташдырылдым. Олтуруп ишлейген ерим «Мол тюшюм учун» деген район газетни редакциясында. Берилишлени буса, гьали Рашитбек Вазирханов къургъан абзарда оьтгере эдик (алда шонда алаша бир уьйде радиостанция бар эди).

Гертисин айтсам, биринчи гюнлерде ишимде кёп четимликлер ёлукъду. Неге тюгюл, оьмюрюмде бир макъала сама да язмагъанманчы. Ондан къайры да, Буйнакскде оьсгенге гёре, мукъуятлы кюйде Хасавюрт диалектде сёйлемеге де бажармайман.

Тек арадан заман оьтюп, янгы касбума тюшюнюп ва ону сююп де къалдым. Айтагъаным, репортёр магнитофонну инбашыма тагъып, районну юртларындагъы халкъны арасында абур-сый къазангъан адамлары ва юрт хозяйствону алдынлы загьматчылары булан ёлугъуп, лакъырлашывлар ва репортажлар онгарагъан гезиклерим кёп болду.

Бугюн йимик эсимде биринчилей оьтгерген репортажым. Люксембургдагъы «К. Либкнехтни» атындагъы колхозну алдынлы трактористи, Социал загьматны Игити Мамат Батраев булан репортаж онгаргъан кююм.

Радио берилишлерде дикциянга ва охулагъан текстларына яхшы кюйде тергевлю болмагъа тюше. Демек, «Айтылгъан сёзюнг жымчыкъ тюгюл» — ону тутуп болмайсан», — дегенлей сакъ болмагъа герек бола. Эгер бир сёзде хата йиберсенг, КПСС-ни райком партиясындан таба такъсырланадынг.

Мен ишлейгенде районну радио берилишлери жумада 3 керен, гьар гезик 45 минут оьтгериле эди. Шо вакътини 5 минутун районну янгылыкълары гьакъда информация, 10 минутну ичинде районну ёлбашчылары, къуллукъчулары микрофонну алдында лакъырлашыв оьтгере эди, яда репортажлагъа багьышлана эди. Къалгъан 30 минутну буса районну юртларында культура уьйлеринде язгъан концертлеге къоядым.

Мен районну радиосунда ишлейгенде: Зайнал Дибиров, Бадрутдин Бекболатов ва Баймурза Закуев насигьатчылыкъ гьисапда магьа кёп яхшы кёмек этдилер.

Арадан йыл ярым оьтюп, ишиме янгы тюшюнюп турагъанда, райком партиядан таба (агьлюм) Дибирсолтан Новая Карадагъы «Энгельский» совхозгъа директор этилип йиберилгенге гёре, уьй агьлюбюз булан шо юртгъа гёчмеге тюшдю.

Мунда да бош туруп болмай Новаякарадагъы шо замангъы 8 йыллыкъ школагъа учительница болуп ишге тюшдюм. Тек шондагъы яшав гьаллар бизин учун бек четим ва къыйын тийди. Гьатта, шо 1972-нчи боранлы къышдан чыгъып, язбаш гелгенде савулагьан гамишлерибиз де чыдамай, Бабаюртдагъы абзарыбызгъа къачып гетип табулду. «Воллагь гьайванларыбызда биз къайтгъанны сюе», — деп мен яшланы да алып Бабаюртгьа къайтдым.

Муна шо йылдан тутуп «Мол тюшюм учун» деген район газетни кагъызлар бёлюгюню, сонг буса юрт хозяйство бёлюгюню заведующийи болуп ишлеп турдум.

Ишим булан янаша районну журналистлерини союзуну секретарыны къуллугъун кютегенде бизин журналистлерибизни ва юрт мухбирлерибизни арив маъналы очерклерин ва шиъруларын республика журналистлерини Союзуна йибере эдим.

Гьар йыл апрель айда газетибизни чыкъгъан гюнюне багъышлап, мухбирлерибиз булан бирче жыйын оьтгере эдик. Редакцияны ишинде актив кюйде ортакъчылыкъ этген мухбирлеге Гьюрметлев грамоталар ва савгъатлар тапшурадыкъ. Шо гюнюбюз бизин байрамыбыздай оьте эди.

Шо заман редакцияны кагъызлар бёлюгюне гелеген критикалы макъалалагъа айрыча тергев бериле эди. Шо макъаланы автору булан ёлугъуп, оьз заманында тийишли чаралар гёрюле эди.

Юрт мухбирлерибиз булан тыгъыс байлавлукъ юрютмек муратда, олагъа планлар язып йибере эдим. Муна шо саялы болма ярай, гьар гюн редакциягъа кёп санавда гьар тюрлю макъалалар гелегени. Шо макъалалар темаларына гёре бёлюклерде ишлейген ёлдашлагъа пайлана эди.

Биз шоланы онгаргъаныбыздан къайры гьарибиз газетни гезикли номерине 400 сыдрасы булангъы макъаланы язып, печатгъа бермеге борчлу эдик.

Юрт мухбирлерибизни арасында язма бажармайгъанлары яда эринегенлери редакциягьа гелип, бизин булан лакъырлашыв оьтгерип, яздыртып гетген гезиклери де болгъан. Оланы арасында айрокъда, яшоьрюмлер кёп яза эди. Бир керен Бабаюртдагъы 3 номерли орта школаны (алдан берли бизин булан байлавлукъ юрютюп тургъан) охувчусу (атын эсгермей къояйым) тюбюне оьзюню атын, фамилиясын да язып Жаминат Керимованы шиърусун йибергенде, мен огъар:

-Сен гьали де яшсан. Вёре балам, дагъы керен гишини азыгъына къолунг узатма! Шо чу Жаминат Керимованы шиърусу, — деп язып кагъыз йибердим.

Озокъда, намуслу кюйде чалышып ишлесенг, гьар касбуну да иштагьлы кюйде юрютесен.

Шо йылларда гьалиги онгайлыкълар къайдады? Гьатта, къышны сувукъ гюн-леринде де редакцияны печлерин якъмакъ учун агъач-кёмюр битип къалып, уьйлерибизден ташып гелтире эдик. Типографияны темирлери бузлап къалгъан уллу вёрстка этилеген кабинетине ток печ де салып, шону айланасында олтуруп, язагъан гюнлерибиз де болду. Исси уьйлерибизде язып, печатгъа гелтирме-ге ярамайгъанда йимик...

Совет гьукумат тозулгъан сонг, бары да коллективлеге йимик, бизин коллек-тивге де «сокращениени» къувуну етишип гелди. Бугюн йимик эсимде, 1994-нчю йылны май айыны 15-нчи гюню. Редакторубуз Бийзанат Мусакъаева Магьачкъаладагъы управлениебизден къайтып, оьзюню кабинетинде жыйын оьтгерип тура. Шо мюгьлетде магъа уьйден звонок гелип, тезлик булан Магьачкъалагъа етишмеге герегимни билдирди. Мен Бийзанатдан изну алып, звонокну гьакъында да эсгерип:

Яраймы бир сорав бермеге? Шо сокращение типографияны ишчилеринден къайры бизин коллективге тиеми? – деп сорагъанда ол пашман кюйде:

-Тие, — деди.

-Буса, законгъа гёре шо таякъ кимге тиегенни билемен. Шюкюр болсун Ал-лагьгъа, эрим де сав, оьзюм де чагъым етишмесе де пенсия аламан, тарыкъ болса авлетлерим къол ялгъама бажарагъан кюйде чагъына етишген. Бажарыла буса биринден-бири гиччи 3 авлетин атасыз тарбиялап, оьсдюрюп турагъан Рупия Шабанованы ишинде къоюп, мени тайдырмакъны тилеймен! — дегенде Рупия:

-Иманат, яртышар ставкада сама ишлейик, гетме, — деди йылай туруп. Сонг мен тез эс табып:

-Гьюрметли ёлдашларым, балики биз бирче ишлеп тургъан йылланы ичинде биригизни сама де хатиригизни къалдыргъан бусам, менден гечмекни тилеймен, — дегенде Бийзанат, Рупия, Камиля, Уркъуят, Роза барысы да бирче сёйлешгендей:

-Воллагь къалдырмагъансан, — деп йыламсырадылар.

Мен бир де башгьа тюгюл эдим аралыкъларыбызны тюбюкъара уьзюп айырылып гетип барагъандай. Йылавларым тамагъыма тыгъылгъан гьалда эшикге багъып юрюдюм. Артымдан Бийзанат:

-Иманат, бизин ташлап къоймассан да, геле турарсан редакциягъа. Биз де гелейик яхшылыкъларынга. Яхшы ёлгъа бар! — деп ёлгъа салдылар...

Арадан 26 йыл оьтсе де мен оланы сагъынгъан сайын, яда тюшюмде гёргенде къонакълай барып гёнгюмню ача эдим. Олар да мени яхшылыкъларыма да къатнашгьан, къайгъылы гюнлеримде де гёнгюмню алгъанлар. Айрокъда, Рупия да, Камиля да Аллагьны уллу байрам гюнлеринде гелип къутлап гетелер. Шолагъа: «Мени эсгергендей Аллагь да эсгерсин сизин!» — деп гьакъ юрекден разилигимни билдиремен.

Арадан йыллар оьтюп 20 адам къуршалгъан коллективде гьали аз адам къалгъан. Не этмеге герек дагъы? Заман шолай талап этген сонг, дагъы этмеге кюй ёкъ.

Макъаланы тамамлай туруп, гьали мен оьтген оьмюрюмде шолай коллективде ишлегениме бирдокъда гьёкюнмеймен. Яш йылларымдан тутуп шолай яхшы адамланы арасында загьмат тёкгениме шатман.

Гележекде «Бабаюртну янгылыкълары» деген район газетибизни гиччи коллективин етишип гелеген 85 йыллыгъы булан къутлай туруп:

Юбилейигиз булан

Сизин къутлайман

Яшавда ва загьматда

Узакъ оьмюр, уьстюнлюклер ёрайман! -

деп айтмагъа сюемен.