Унутулмас гюнлер

Школа-интернатны директору болуп шо йылларда Алимсолтан Къалмыкъович Абдурагьманов ишлей эди.

Ол Адил-Янгыюртда 1931-нчи йыл колхозчу Къалмукъну ва Къантатны агьлюсюнде тувгъан. Яшлайын атасындан айырылып, Алимсолтанны ва иниси Бадирни авурлукълары анасы Къантатны бойнуна тюше.

Давну яшлары шо къыйынлы йыллардан оьтелер. Анасы Къантат колхозда ишлеп, тапгъанын яшларына яратып сакълай. Огъар уланкъардашы Багьавдин Тулпаров да кёмеклигин болдура. Багьавдин ватандаш давну ортакъчысы, Зайналабит Батырмурзаевни отрядында да болгъан. Айтагъаным, Алимсолтан гьар тюрлю къыйынлыкъланы башдан гечирип, оьр билим ала. Гьар тюрлю йылларда районда билим берив тармакъда жаваплы ишлерде де ишлеген.

Мен макъаламны башында эсгерген кюйде, шо йылларда Алимсолтан Къалмыкъович школа-интернатны билим беривде, низамлыкъ ягъындан сёз тапмагъа болмайгъан даражада сакълай эди. Мунда оьр билимли муаллимлер ишлей эди. Аслу гьалда Адил-Янгыюртдан чыкъгъан яш касбучулар: завуч Гьасан Адилгереев, биология дарсланы муаллими Шапи Гьажиев, тарихчи Салагьдин Гьажиев, гьазирлик класны ёлбашчысы Къайырхан Къаханов, физика дарсланы муаллими Агьматпаша Алиев, загьмат дарсланы юрютеген Солтан Алиев, баш бухгалтер Тажитдин Алиев, завхоз Гьарун Мухтаров; Бабаюртдан Яраш ва Бюрлюят Салаватовлар, тарихчи Давут Ибрагьимов, Шыхайбат Жумакъазиева, Къазакъмурза ва Валентина Маматаевлер, музыка дарсланы юрютеген, кореялы Сергей Цой, немец тиллени юрютеген Абсалютдин Борагъанов булан топлангъан эди. Сонггъа таба Яраш Салаватов Дагъыстан совхозну директору, Къазакъмурза Маматаев да партиян район комитетинде ва билим берив тармакъларда да хыйлы йыллар загьмат тёкдюлер. Гьасан Адилгереев 1 номерли орта школаны директору болуп ишледи. Шапи Гьажиев муаллим къуллукъну Дагъыстан совхозда юртхозяйство ишге алышдырды. Агьматпаша Алиев сонггъа таба районну табиатыны къорув тармагъында чалышды. Сёзюмню узата туруп, шулай сыкълашгъан коллективни арасында аз болса да, магъа ишлемеге тюшдю.

Мени эсимден таймайгъан бир агьвалат болду. Арадан ярым юз йыллар оьтсе де, школа-интернатны татывлу агьлюсю оьтгереген байрамланы унутмагъа болмайман.

Айрокъда эсимде къалгъан 1966-нчы йылны оьтгерген кююбюз. Муаллим агьлю барысы да жыйылып, байрам тепси къургъан. Директор Алимсолтан Къалмыкъович, байрам столну артында олтуруп, абурлу кюйде шатлы ахшамны юрютдю. Жыйылгъанланы арасында менден яшы ёкъ эди.

Алимсолтан Къалмыкъович яхшы бийип болагъан, оьзюню мол къаркъарасы булан бийийгенде полну къартыллатагъан улан эди. 

Ол магъа: «Къасумхан, сен школада йырлав дарсдан нечелер алып охуй эдинг?», — деп сорады. «Бешлер ала эдим», - дедим. «Буса бизге бир арив йырны йырламагъа герексен», - деди. Мен адап къалдым. Ортагъа чыгъып бир де йыр айтмагъанман. Сонг ойлашып, о заманда халкъ арада белгили Расул Къойтемировну «Кавказ ямучу» деген йырын йырладым. Магъа къошулуп муаллимлер барысы да йырладылар. Шонда магъа гиччирек савгъатда тапшурдулар.

Айрокъда магъа ювукъ болуп токътагъан, мени кабинетиме жыйылып, баян да согъуп, пионер яшлагъа музыкаланы уьйретеген Сергей Николаевич эди. Ол баянны нече де арив согъа эди, айрокъда, «Венгерский вальсны».

Муаллим агьлюден айырылгъан сонг да, яшавда булар булан ёлугъа эдим. Айрокъда, мен юртну башы болуп ишлейгенде жыйынларда Яраш Салаватов, Агьматпаша Алиев, Къазакъмурза Маматаев булан ёлукъма кёп тюшдю. Алимсолтан Къалмыкъович юртгъа гелсе,

мени булан гёрюшюп, даим ишлени гьакъында сорай бола эди. Яшавдан эрте гетсе де, ону охувчулагъа берген билими, халкъгъа этген яхшы ишлери о дюньясында табулар. Мен атларын эсгерип язгъанланы авадан пайы о дюньягъа гёчгенлер. Арадан ярым асру оьтсе де, оланы ярыкъ келпетлери мени гёз алдымдан таймай.

Сёзлеримни тамамлай туруп, савларына савлукъ, о дюньягъа гёчгенлерине женнет агьлюлер болсун деп айтмагъа сюемен.